Conclusies
De prioritaire incidenttypes in dit ZRP zijn zogenoemde ‘nieuwe crises’. Deze incidenttypes en het onderwerp van de nieuwe crises heeft ook de aandacht van Veiligheidsregio’s, vitale partners en diverse landelijke (overheids)organisaties. Het benadrukt de urgentie om ons hierop voor te bereiden.
De ‘nieuwe’ crises onderscheiden zich van de ‘klassieke flitsincidenten’ doordat ze veelal langduriger en complexer van aard zijn. Waar de klassieke flitsramp de zorgsector voornamelijk treft door een groot aantal slachtoffers, kenmerken de nieuwe crises zich door een verstoring van de interne processen. Of dit nu de verstoring van digitale infrastructuur is (door bijvoorbeeld uitval spraak/data) of personeel dat uitvalt (door bijvoorbeeld de uitbraak van een infectieziekte). Doordat de zorgsector op een andere manier getroffen wordt, is een andere voorbereiding op deze crises nodig. Een goed inzicht in de eigen kritische bedrijfsprocessen en de afhankelijkheden in de keten is hiervoor onontbeerlijk.
Zowel in individuele zorgorganisaties als in de zorgketen zijn hiervoor deels voorbereidingen getroffen. Echter zijn deze nog onvoldoende om te spreken van een goede gezamenlijke voorbereiding.
De voorbereiding op de nieuwe crises vraagt van zorgorganisaties een volwassen crisisorganisatie (koud én warm). De maatschappelijke impact en cascade effecten maken de nieuwe crises al heel snel complex. Dit herkennen we ook vanuit de COVID-19 pandemie. Om als zorgorganisatie en als zorgketen voorbereid te zijn op deze andersoortige crisistypen, is de komende jaren een investering nodig in tijd, geld en menskracht. De brede aandacht voor deze nieuwe crisistypes bij andere organisaties waaronder de Veiligheidsregio’s biedt mogelijkheden om kennis op te halen en te delen en om aan te sluiten bij bestaande programma’s.
Aanbevelingen
De aanbevelingen zijn opgesteld op basis van de bevindingen van de vier uitgewerkte incidenttypes. De algemene aanbevelingen zijn generiek gericht op de voorbereiding op dit soort (nieuwe) crises. Daarnaast zijn er aanbevelingen die specifiek gelden voor enkele van de incidenttypes.
Algemene aanbevelingen
Geef met een bestuurlijke opdracht, opdracht voor uitvoering
Het is aan te bevelen om via een bestuurlijke opdracht met het ROAZ Brabant, de zorgorganisaties en veiligheidsregio’s een gezamenlijk implementatieplan op te stellen. Onderdeel hiervan is om met projecten uitvoering te geven aan de aanbevelingen. We zoeken hierbij zoveel mogelijk aansluiting bij trajecten die bij de partners lopen
Kies voor een gezamenlijke aanpak en werk Brabant breed
De voorbereiding vraagt inzet van zowel de individuele zorgorganisaties als van het ROAZ Brabant, de Veiligheidsregio’s en de GHOR. Voor de uitvoering van de aanbevelingen zijn goede mogelijkheden om Brabant breed samen te werken (met GHOR Brabant Zuid-Oost). Sluit ook aan bij de uitvoering van de beleidsplannen van de Veiligheidsregio's en het ROAZ-regioplan. Te denken valt aan het project continuïteit van de samenleving in Brabant-Noord en de Inter-Sectorale Keten Oefening (ISKO) Cyber van het ROAZ. Dit biedt kansen om de voorbereiding op rampen en crises integraal aan te pakken.
Het zorgveld is breed en omvangrijk. Het betrekken en informeren van alle zorgorganisaties in de regio, die een rol spelen in de keten, is een aandachtspunt bij de uitvoering van de aanbevelingen.
Organiseer kennissessies en doorleefsessies
Voor zorgpartners is nu nog niet altijd duidelijk wat de gevolgen zijn van de incidenttypes voor de eigen organisatie. Dit inzicht is eerst nodig om te kunnen bepalen welke acties in de zorgketen nodig zijn. Betrek hierbij experts van bijv. Enexis of telecomaanbieders om meer inzicht te krijgen op de impact. Organiseer aansluitend doorleefsessies om de effecten af te stemmen. Op basis van de uitkomsten volgen gerichte acties.
Benut ten aanzien van arbeidsmarktkrapte de maatregelen en ontwikkelingen in de reguliere zorg ook voor opgeschaalde situaties
Vul aan met specifieke maatregelen. De reguliere personeelsschaarste in de zorg beïnvloedt het handelen tijdens crises. De maatregelen die vanuit het ROAZ-regioplan worden uitgewerkt, kunnen helpend zijn in een opgeschaalde situatie. Daarnaast is het raadzaam om specifieke maatregelen te treffen voor extra personele capaciteit tijdens langdurige crises. Denk hierbij aan:
- Werk de mogelijkheden voor inzet van de Nationale Zorgreserve als crisisfaciliteit voor het Nederlandse zorglandschap uit voor Brabant;
- Deel best practises over het flexibel inzetten van personeel (in verschillende organisaties).
Stel een plan van aanpak op voor de dreigingsfase
Neem daarin op wat er allemaal al opgestart en klaargezet kan worden in de dreigingsfase van een langdurige crisis (denk aan communicatiestructuren, coördinatie, monitoring e.d.). Breng in beeld wat er al is en wat nog ontbreekt. Ga o.a. na in hoeverre de structuren uit de COVID-19 crisis ook op andere langdurige crises toepasbaar zijn en of deze klaar zijn om direct weer in te zetten. Gebruik hierbij de uitkomsten van doorleefsessies en bouw zo veel als mogelijk voort op de bestaande organisatie- en communicatiestructuren.
Monitor al in de dreigingsfase waar in de zorgketen de crisis gevoeld wordt
Het ROAZ monitort de continuïteit van de reguliere zorg. De veiligheidsregio's richten zich steeds meer op het monitoren en signaleren om zo vroeg mogelijk zicht te krijgen op risico's en bedreigingen. De GHOR sluit bij deze ontwikkeling aan met een Wit Informatie Knooppunt (WIK). Het kan hiermee voor de verbinding van informatie zorgen vanuit de zorg naar de veiligheidsregio en vice versa.
Om goed zicht te krijgen op waar in de keten de crisis wordt gevoeld is het nodig om zowel te richten op de acute als langdurige zorg. Hiermee kan duiding worden gegeven aan de mogelijke effecten op de keten.
Zorg voor een procesplan voor regionale opslag, verdeling en distributie van schaarse middelen
Aangezien er in een andere langdurige crisis schaarste kan ontstaan aan PBM en andere middelen, is het advies om dit proces breed, voor alle middelen, in te richten.
Onderzoek tevens de ontwikkelingen op het gebied van herbruikbare PBM en de kansen hiervoor in tijden van schaarste. Neem hierbij kennis van en sluit aan bij landelijk beleid.
Specifieke aanbevelingen (gerelateerd aan incidenttypen)
Uitbraak infectieziekten
Organiseer een kennissessie met betrekking tot de dreigingsfase en monitoring van infectieziekten
- Deel kennis over het proces van melding & signalering van infectieziekten door onder andere huisartsen en GGD;
- Deel kennis over de uitkomsten uit de COVID-19 evaluaties en de leerpunten en lopende acties daaruit.
Uitval elektriciteitsvoorziening, spraak/data, aantasting cybersecurity
Breng de impact van uitval van bepaalde systemen op individuele zorgorganisaties in beeld
Ga naar aanleiding van kennissessies na: wat valt wanneer uit en hoe erg is dit? Het is aan te bevelen om dit te doen aan de hand van een script dat iedereen voor de eigen organisatie kan doorlopen. Dit is vervolgens input voor een doorleefsessie met de focus op de zorgketen.
Organiseer een ketenbrede oefening van de Nood Communicatie Voorziening (NCV).
Deze voorziening is cruciaal op het moment dat spraak en data uitvallen. Oefen het gebruik en de toepassing hiervan om de bekendheid met de NCV te vergroten.
Ontwikkel gezamenlijke afspraken en planvorming
Uit de doorleefsessies en evaluaties van oefeningen komen acties voort, zoals het vastleggen van afspraken en opstellen en actualiseren van planvorming. Wij doen in ieder geval de volgende aanbevelingen:
Maak afspraken hoe je elkaar bereikt als spraak en data uitvallen
- Binnen eigen organisatie;
- Binnen de zorgketen;
- Met multipartners en burgers (via de Veiligheidsregio’s)
Zorg voor een informatie- en communicatieplatform voor de langdurige zorg in de warme fase
Het is van belang om ook voor de langdurige zorg een informatie- en communicatieplatform te hebben dat in de warme fase gebruikt kan worden voor communicatie tussen ketenpartners. Dit in aanvulling op LCMS-GZ dat voor de acute zorg in gebruik is.